Ngày 14/5/1950 Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ký sắc lệnh số 68/SL thành lập Ban kinh tế Chính phủ (thay cho Uỷ ban nghiên cứu kế hoạch kiến thiết). Ban kinh tế Chính phủ có nhiệm vụ nghiên cứu soạn thảo và trình Chính phủ những đề án về chính sách, chương trình, kế hoạch kinh tế và những vấn đề quan trọng khác.
Cuộc kháng chiến chống thực dân pháp thắng lợi bằng chiến thắng lịch sử Điện Biên phủ năm 1954 Miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, Miền Nam tạm thời bị chia cắt nằm dưới sự kiểm soát của Mỹ Nguỵ. Cuộc kháng chiến của nhân dân ta bước vào một thời kỳ mới là xây dựng cơ sở vật chất của Chủ nghĩa xã hội ở Miền Bắc và tiếp tục đấu tranh giải phóng Miền Nam thống nhất Tổ quốc.
Để đáp ứng nhiệm vụ chiến lược kinh tế lâu dài, ngày 8/10/1955 Hội đồng chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hoà họp quyết định thành lập Uỷ ban Kế hoạch quốc gia thay cho Ban Kinh tế Chính phủ). Ngày 14/10/1955 Thủ tướng Chính phủ ra Thông tư số 603/TTg quyết định thành lập Uỷ ban kế hoạch quốc gia.
Thông tư nêu rõ “Trong chế độ kinh tế dân chủ nhân dân của chúng ta ở Miền Bắc việc khôi phục và phát triển kinh tế - văn hoá phải được dần dần kế hoạch hoá. Uỷ ban kế hoạch Quốc gia sẽ thực hiện từng bước công việc kế hoạch hoá đó”.
Từ đó hệ thống kế hoạch từ Trung ương đến địa phương được thành lập bao gồm Uỷ ban kế hoạch Quốc gia, các bộ phận kế hoạch của các bộ và cơ quan ngang bộ ở Trung ương và Ban kế hoạch khu, tỉnh, huyện và tương đương nằm trong Uỷ ban hành chính địa phương các cấp là xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế văn hoá, đồng thời tiến hành công tác thống kê, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch hàng năm.
Ban kế hoạch tỉnh Hà Tĩnh lúc này, bộ máy được biên chế 07 cán bộ nhân viên lập thành một bộ phận chuyên môn, nghiệp vụ nằm trong Uỷ ban hành chính tỉnh do đồng chí Chủ tịch tỉnh trực tiếp phụ trách. Nhiệm vụ của Ban kinh tế kế hoạch tỉnh lúc bấy giờ chủ yếu cùng với các ban, ngành và các huyện, thị xã tổng hợp kế hoạch hàng năm, chuẩn bị tài liệu, số liệu kinh tế, xã hội cho các kỳ họp Tỉnh uỷ, Uỷ ban hành chính tỉnh và HĐND tỉnh. Đồng thời giúp Uỷ ban hành chính tỉnh giải quyết những công việc hàng này như chỉ đạo thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội.
Ngày 09/10/1961, Hội đồng Chính phủ ra Nghị định số 159/CP quy định nhiệm vụ, quyền hạn tổ chức bộ máy Uỷ ban kế hoạch Nhà nước. Đây là Nghị định mang tính pháp quy của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà quy định rõ nhiệm vụ quyền hạn của cơ quan Kế hoạch Trung ương cho đến địa phương.
Nghị định nêu rõ “Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước là cơ quan của Hội đồng Chính phủ có trách nhiệm xây dựng kế hoạch hàng năm, 5 năm và kế hoạch dài hạn về phát triển kinh tế, văn hoá quốc dân theo đường lối chính sách của Đảng và Chính phủ. Uỷ ban kế hoạch Nhà nước có trách nhiệm quản lý công tác xây dựng cơ bản đúng theo đường lối chính sách của Đảng. Nhằm rút ngắn thời gian xây dựng đảm bảo chất lượng công trình và giá thành hợp lý”.
Cùng với thời gian qua các thời kỳ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, Chính phủ đã có hàng loạt các Nghị định quy định, bổ sung chức năng, nhiệm vụ cho Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước như số 47/CP; số 209/CP...
