Trường THPT Cẩm Xuyên ra đời năm 1962, là ngôi trường cấp III (tên gọi bậc THPT thời ấy) đầu tiên ở hai huyện Cẩm Xuyên và Kỳ Anh, là một trong những ngôi trường thành lập sớm nhất của tỉnh Hà Tĩnh. Ra đời giữa cái ác liệt của chiến tranh, lớn lên trong cái nghèo khó của quê hương và tồn tại giữa cái nghiệt ngã của muôn vàn thử thách, trường đã trải qua biết bao thăng trầm dựng xây và phát triển, làm nên những thành tích rực rỡ để đến hôm nay trường tự hào kỉ niệm tròn tuổi 50.

Trường THPT Cẩm Xuyên được xây dựng trên địa điểm Đồn Trường (trước 1945 là đồn của quân Pháp) - Xã Cẩm Thăng. Cơ sở vật chất của nhà trường năm học đầu tiên là nhà tranh vách đất. Trường chỉ có 3 lớp, vẻn vẹn 150 học sinh và 9 thầy giáo cùng 3 cán bộ nhân viên phục vụ. Học sinh của trường 3 năm đầu là con em nhân dân thuộc  gần 60 xã của 3 huyện: Kỳ Anh, Cẩm Xuyên, Thạch Hà. 

Năm học 1964-1965, đế quốc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc nước ta, trường phải sơ tán đi nhiều nơi trong huyện. Trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt, vô cùng thiếu thốn và gian khổ, thầy trò trường THPT Cẩm Xuyên vẫn  ngời sáng lên truyền thống hiếu học, vươn lên đạt nhiều thành tích rực rỡ. Từ năm 1965 đến năm 1972, trường đã có 12 học sinh dự thi HSG toàn miền Bắc 2 môn Văn, Toán. Đã có nhiều cái tên làm nên bảng vàng thành tích  rực rỡ cho trường như: Môn Toán có Nguyễn Trọng Khoa, Đặng Quốc Phú, Nguyễn Văn Minh, Lê Văn Chất, Dương Đình Đào, Đậu Xuân Đắc, Trần Viết Tâm,…. Môn Văn có: Tôn Phương Lan, Nguyễn Xuân Hồng, Nguyễn Công Huấn,…  Trung bình mỗi năm có 2 học sinh được Ty giáo dục Hà Tĩnh chọn dự thi HSG toàn miền Bắc. Đội tuyển học sinh giỏi tỉnh cũng được Ty giáo dục Hà Tĩnh nhiều năm khen về giải đồng đội

Cũng trong những năm chiến tranh ác liệt này, hàng trăm học sinh của trường đã gác bút nghiên, lên đường nhập ngũ theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ Quốc. Trong cuộc chiến tranh chống Mỹ bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam của dân tộc ta, có gần 180 thầy giáo và học sinh của trường đã ngã xuống trên khắp các chiến trường, góp một phần xương máu của mình cho độc lập dân tộc, thống nhất nước nhà.

Sau cuộc kháng chiến chống Mỹ thắng lợi, trường trở về nơi “chôn rau cắt rốn” của mình. Từ đây tiếp nối truyền thống vẻ vang của thế hệ đi trước, thầy và trò trường THPT Cẩm Xuyên đã quyết tâm dựng xây trường ngày một khang trang, ngày một to đẹp đàng hoàng.

Tròn nửa thế kỉ xây dựng và trưởng thành, ngày nay  trường đã có quy mô 44 lớp, gần 2000 học sinh, 110 cán bộ giáo viên và cơ sở vật chất ngày càng hoàn thiện. Chất lượng đào tạo ngày càng được nâng cao và đạt được nhiều thành tích đáng tự hào. Trong các kì thi HSG cấp tỉnh trường luôn xếp tốp đầu khối THPT trong toàn tỉnh. Nhiều năm trường được xếp vào tốp 200 trường có tỉ lệ học sinh đỗ đại học cao nhất cả nước và nhiều học sinh đỗ thủ khoa ở các trường Đại học danh tiếng. Từ những năm tháng học tập trên mái trường thân yêu này, nhiều thế hệ học sinh của trường đã nuôi dưỡng ước mơ, phấn đấu trở thành giáo sư,  tiến sĩ, thac sỹ, cử nhân có mặt khắp mọi miền Tổ Quốc góp phần dựng xây đất nước. Có thể kể ra đây những tên tuổi đã làm rạng danh mái trường như:  TS Đặng Quốc Tiến - nguyên thứ trưởng Bộ Nội vụ; TS Phạm Hùng - Anh hùng Lao động, Tổng Giám đốc Tổng Công ty LILAMA; GS.TS Trần Văn Thiện - nguyên Viện trưởng Viện Dân số - Nhân lực TP Hồ Chí Minh; GS.TS Đặng Quốc Phú - nguyên Viện trưởng Viện điện lạnh Đại học Bách khoa Hà Nội; TS Phạm Văn Tuần – Tổng Giám đốc Tổng Công ty Hanvico; Nguyễn Văn Mạo – nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh; Thiếu tướng Nguyễn Đức Tới - Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Quân sự Hà Tĩnh; Thiếu tướng Trần Viết Bằng - Cục trưởng Cục Chính trị, Tổng cục Hậu Cần; TS.Bs Hoàng Văn Lý – Phó Giám đốc bệnh viện Hữu Nghị Việt Xô; PGS TS Lê Anh Tuấn – Phó Viện trưởng Viện Cơ khí động học, ĐHBK Hà Nội (nhận bằng Tiến sỹ năm 30 tuổi và được phong chức danh Phó Giáo sư ở tuổi 34); Tiến sỹ Trương Hoành Sơn – Giám đốc Trung tâm Khoa học chất lượng cao, ĐHBK Hà Nội; Thạc sỹ Nguyễn Trọng Sơn – Giám đốc Sở Tài chính Hà Tĩnh; Thạc sỹ Hoàng Văn Minh – Giám đốc Bảo hiểm xã hội Hà Tĩnh; Ths. Dương Tất Thắng - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Khoáng sản-Thương mại Hà Tĩnh; ThS. Nguyễn Viết Hùng - sau khi tốt nghiệp ĐH Harvard, hiện là Tổng Giám đốc Tổng công ty Cáp điện Việt Nam,….Cũng từ mái trường này, nhiều giáo viên đã trưởng thành làm lãnh đạo chủ chốt của ngành và của các cấp chính quyền như: NGƯT Nguyễn Đăng Ái - nguyên Hiệu trưởng trường THPT Chuyên Hà Tĩnh; NGƯT Trần Văn Quán – nguyên Trưởng phòng GD&ĐT  Cẩm Xuyên, Hiệu trưởng trường THPT Dân lập Cẩm Xuyên; NGƯT Trần Ninh (Nhà thơ Hà Quảng) – Nguyên trưởng Phòng Đào tạo, Sở Giáo dục Hà Tĩnh; NGƯT Võ Duy Quỳ - nguyên Tổ trưởng Tổ Sinh học; TS Phan Huy Dũng - giảng viên trường ĐH Vinh, nhà giáo Võ Trí Kỳ - Hiệu trưởng trường THPT Hà Huy Tập, nhà giáo Hồ Việt Anh - Hiệu trưởng trường CĐVHTT -DL Hà Tĩnh,…

Trong những năm qua, phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa của quê hương, trường THPT Cẩm Xuyên đã trưởng thành về mọi mặt, có vị trí quan trọng trong nền giáo dục của tỉnh nhà và đạt nhiều phần thưởng cao quý. Nhiều năm liền trường đạt danh hiệu tập thể Tiên Tiến xuất sắc cấp Tỉnh, được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba năm 2002 và Huân chương Lao động hạng Nhì năm 2012; được công nhận trường chuẩn quốc gia năm 2010. Các tổ chức đoàn thể trong nhà trường ngày càng vững mạnh. Đảng bộ trường có hơn 50 đảng viên, chiếm 50% giáo viên nhà trường và năm nào cũng được công nhận là Đảng bộ trong sạch vững mạnh. Đoàn trường thực sự là cánh tay đắc lực của Đảng bộ, nhiều năm được TW Đoàn tặng bằng khen. Công đoàn nhà trường nhiều năm được Công đoàn Giáo dục tặng bằng khen,…

Tập thể hội đồng sư phạm nhà trường năm học 2012-2013

Năm học 2012- 2013, toàn thể cán bộ, giáo viên và học sinh toàn trường đang ra sức phấn đấu, lập nhiều thành tích xuất sắc chào mừng kỉ niệm 50 năm ngày thành lập trường (1962 – 2012). Dẫu còn nhiều khó khăn, nhiều thử thách, nhưng các thế hệ thầy cô và học sinh nhà trường luôn phấn đấu vươn lên để xứng đáng với bề dày thành tích đã đạt được trong nửa thế kỉ qua, xứng đáng với sự tin cậy của phụ huynh, học sinh; xứng đáng là nơi ươm mầm xanh cho tương lai quê hương đất nước.